VOLUIT LEVEN

 

Inleiding

 

Deze therapie gaat je niet gelukkig maken. Dat wil zeggen dat je niet leert hoe je een leven zonder teleurstelling , pijn , somberheid, angst onzekerheid en/of twijfels kunt leiden. Veel mensen ervaren hun leven als onbevredigend omdat zij last hebben van klachten als angst, somberheid, vermoeidheid en onzekerheid. Pas wanneer ik deze klachten heb overwonnen, kan ik het leven leiden dat ik graag wil leiden, is de gedachte,

 

Voluit leven laat je ervaren en inzien dat dit niet werkt. Het willen vermijden van psychische of lichamelijke pijn leidt tot een krampachtige poging om een half leven te leiden. dit versterkt op den duur het psychisch leed. De methoden die in 'Voluit leven' worden aangereikt, zijn gebaseerd op aanvaarding van psychisch leed en het vergroten van psychologische flexibiliteit. Aanvaarding maakt de weg vrij om met aandacht en vanuit je eigen waarden te leven. Wanneer dit lukt, ervaar je dag na dag meer vrijheid en kwaliteit in je leven.

 

Iedereen krijgt als kind sprookjes voorgelezen. In die sprookjes beleven prinsen en prinsessen de spannendste avonturen. En alle sprookjes lopen goed af. En alle helden leven nog lang en gelukkig.

Het geloof in een lang en gelukkig leven zit diep in ons geworteld. Dus is het niet zo gek als we ons verzetten wanneer het leven pijnlijk is. Het leven is niet gemakkelijk. Er komen onherroepelijk momenten dat we somber zijn, dat we twijfelen, bang zijn, intens teleurgesteld of onzeker. Het zijn momenten waarop het sprookje in duigen valt. Het is net als met zo'n vakantie uit de reisbrochure. De zee is net wat minder blauwe, die wolken stonden niet op de foto, het appartement is net wat kleiner, en die eigenaren met hun stralende glimlach komen we ook maar niet tegen. Het leven is ons zo mooi voorgespiegeld, maar valt tegen. We voelen ons belazerd. We leven langer dan ooit, maar permanent gelukkig willen we maar niet worden.

 

Maar dan worden we weer actief: zo erg kan het toch niet zijn? er moet toch een sleutel zijn om gelukkig te worden. We gaan op zoek naar de truc voor een lang en gelukkig leven. We verslinden boeken en cursussen die ons beloven gelukkig te maken. We doen alles om van onze depressies, angsten, pijn en/of onzekerheid af te komen. We werken ons een ongeluk. We proberen alle oplossingen. We ruilen onze prinsen en prinsessen in voor anderen. We stoppen met drinken. We doen alsof we heel gelukkig zijn. En toch wil het maar niet echt lukken. De donkere wolken willen maar niet verdwijnen, zodat we eindelijk met ons leven kunnen gaan beginnen. Of de wolken zijn eindelijk verdwenen, we zitten klaar om gelukkig te zijn, en dan gebeurt er wel weer iets anders... een chronische ziekte, een overlijdensbericht, een slecht rapport, een economische crises. 

 

En wat nu?

Het probleem zit juist in het verzet tegen de pijn en het leed in ons leven, in deze therapie werken we een alternatief uit: Voluit leven. Het bevat drie pijlers:

1. Laat het sprookje van 'een lang en gelukkig leven' (zonder de pijn) varen. Geef je verzet tegen je psychisch leed op/
2. Leer op te merken wat er in je omgaat en je te verbinden met wat er nu is in je leven.
3. Probeer te ontdekken wat je echt belangrijk vindt in je leven en maak dat de basis van je handelen.

Waarom zijn wij ervan overtuigd dat dit helpt?

- Allereerst en vooral omdat we deze principes zelf dagelijks in ons leven toepassen, met vallen en opstaan, en daar de vruchten van plukken.

- In de tweede plaats omdat veel mensen die met deze methode aan de slag zijn geweest, individueel of in een groep, enthousiast zijn, resultaat krijgen en houden.

- En tot slot omdat ook wetenschappelijk onderzoek laat zien dat mensen er baat bij hebben. Psychische klachten verdwijnen niet, maar worden minder intens en van korte duur. De vitaliteit neemt toe en mensen ervaren hun leven als meer bevredigend. 

 

 

Voluit leven heeft twee uitgangspunten

• Vanaf de start worden mindfulness en ACT gecombineerd. Meer dan in bestaande programma's wordt gedurende de gehele therapie systematisch aandacht besteed aan mindfulness. Meer dan in bestaande mindfulness programma's wordt aandacht aandacht besteed aan bewustwoording van verzet, het leren omgaan met het denken en het leven vanuit waarden.
• De principes van mindfulness en ACTzijn op toegankelijke wijze in een overzichtelijk programma geplaatst. We verwachten daarmee dat veel mensen zich Voluit leven (het leven met aandacht en vanuit waarden) eigen kunnen maken. 

 

 

Wat wil ik met het leven?

 

 

 

 

Gebruiksaanwijzing 

 

Deze begeleidingstherapie is bedoeld voor iedereen die zijn of haar leven als onbevredigend ervaart en worstelt met psychisch leed als somberheid, pijn, vermoeidheid, gespannenheid, onzekerheid, angst lusteloosheid en/of verdriet. Het is goed mogelijk om het programma zelfstandig te doorlopen, maar het beste resultaat bereikt u met professionele begeleiding van uw therapeut. De therapie bestaat uit drie delen. In het eerste deel onderzoek je hoe je nu met psychisch leed omgaat. In het tweede deel leer je hoe je je verzet tegen psychisch leed kunt opgeven en hoe je kunt leven vanuit de zijnsmodus. In het derde deel onderzoek je wat jouw belangrijke waarden zijn en hoe je je leven wilt leven op basis van die waarden. Het zonder oordeel leren opmerken wat er in je omgaat (mindfulness) vormt een rode draad in elk deel. Zonder het vermogen bewust te zijn, dat ieder mens kan ontwikkelen, is voluit leven niet mogelijk.

 

 

 

POSITIEVE PSYCHOLOGIE

 

Inleiding

 

Lang is de aandacht in de psychologie vooral uitgegaan naar onplezierige emoties, zoals angst, verdriet, eenzaamheid, somberheid, schaamte en agressie. Er zijn vele theorieën ontwikkeld over de oorzaken van onplezierige emoties en wat er nodig is om deze te verminderen. dit is belangrijk, omdat lange tijd het uitgangspunt was dat vervelende ervaringen ons geluk in de weg staan. Therapeutische behandeling kan helpen om deze scherpe kantjes van je gevoelens af te halen. Toch blijven onplezierige emoties meestal in bepaalde mate aanwezig, en uit wetenschappelijk onderzoek is duidelijk geworden dat we kunnen vastlopen door eindeloos te proberen controle te krijgen over deze emoties. Er was maar weinig aandacht voor plezierige emoties in de psychologie.

 

Ook in je eigen leven ben je je misschien nauwelijks bewust van de momenten dat je plezierige emoties ervaart, zoals vrolijkheid en liefde. Je neemt ze voor lief, terwijl de nieuwste onderzoeken, die we hieronder bespreken, laten zien dat dit niet terecht is. Hier beschrijven we dat het ervaren van plezierige emoties een belangrijke sleutel is voor positief leven.

 

 

De hoogste tijd voor vreugde

 

Neem de komende dag eens de tijd om je omgeving te observeren. Hoe kijken de mensen die je tegenkomt op straat? Vrolijk, goedgehumeurd, genietend, naar buiten gericht of juist stuurs, ongelukkig, bezwaard, gespannen, gehaast, naar binnen gericht? En hoe is dat op je werk? Hoe is de sfeer? Hoe reageren mensen op elkaar? Misschien valt het je op dat emoties en de reacties van mensen onderling soms eerder negatief gekleurd zijn dan positief. Mensen lijken meer aandacht te hebben voor wat er niet goed gaat, voor wat er ontbreekt. Natuurlijk zijn er ontelbare uitzonderingen, maar in het algemeen lijkt onze samenleving meer doordrenkt te zijn van onplezierige ervaringen dan van plezierige. Het nieuws op de televisie en in de kranten gaat veel over negatieve zaken. Het is alsof onplezierige emoties makkelijk onze communicatie beïnvloeden. Het lijkt ook te horen bij onze leefstijl, waarbij we veel te doen hebben, haastig zijn en tijd te kort hebben, waarbij we moeite hebben om echt te ontspannen, hard werken om succesvol te zijn, om aan de buitenwereld te laten zien hoe leuk we zijn. 

 

De prijs die we betalen is het ontstaan van klachten, zoals vermoeidheid, depressies, verslavingen en angsten. Kortom, veel mensen lijken gevangen in een situatie waarin we het erg druk hebben en veel willen bereiken. Hierdoor hebben we moeite met ons bewust te zijn en te genieten van de plezierige kanten van het leven, en is het lastig om geïnspireerd te raken. Het vermogen om duurzaam tevreden en gelukkig te zijn, lijkt te ontbreken. De nadruk ligt op kwantiteit, en minder op de kwaliteit van leven. 

 

Met deze positieve psychologie maken een onderscheid tussen plezierige en onplezierige emoties. In de psychologie wordt vaak het onderscheid 'positief' en 'negatief' gebruikt, waardoor het idee kan ontstaan dat de emotie zelf negatief is. Terwijl geen enkele emotie negatief is, omdat emoties voor onze overleving een belangrijke functie hebben. Boosheid, verdriet en angst worden over het algemeen als onplezierig ervaren en kunnen een destructief verloop krijgen als ze niet worden erkend en niet constructief worden geuit. Deze therapievorm is gericht op het versterken van plezierige emoties, zonder onplezierige emoties te bedekken of te onderdrukken. Denk hierbij aan:

• Het belang van plezierige emoties
• Tien plezierige emoties 
• Bijzonderheden van plezierige emoties
• Het vlindereffect

 

Leef je talenten uit

 

Jezelf zijn. Dat is iets wat we vaak horen en wat aantrekkelijk klinkt. Jezelf zijn lijkt een belangrijke voorwaarde voor persoonlijke groei. Binnen de humanistische psychologie wordt het 'jezelf zijn' centraal gesteld. Volgens deze psychologische stroming zijn een veilige omgeving , aandacht en onvoorwaardelijke liefde belangrijke voorwaarden om je te ontwikkelen op een manier die bij je past. De positieve psychologie bouwt mede voort op de humanistische psychologie, in het creëren van voorwaarden om tot persoonlijke groei te komen. Een van de nieuwe inzichten gaat over het ontwikkelen en gebruiken van kwaliteiten en sterke kanten, die ieder mens heeft. Onderzoek dat we hieronder bespreken, laat zien dat dit tot groei en plezier leidt. Denk hierbij aan:

• Basisbehoeften en motivatie
• De zelfdeterminatietheorie en de drie basisbehoeften
• Sterke kanten, aangeleerde vaardigheden en tekortkomingen
• De aandacht verschuiven van tekortkomingen naar sterke kanten

 

Vergeet jezelf

 

Is het niet zo dat we juist onszelf behoorlijk in de weg kunnen zitten? Dat we juist zo bewust zijn van onszelf dat we er moe van worden? We vragen ons af of we tekortschieten of de moeite waard zijn, en we zijn bezig met de vraag hoe we overkomen. We tasten de reacties van andere mensen af op signalen van afwijzing. Psychologen spreken van 'preoccupatie met onszelf': we worden door onszelf in beslag genomen. Piekeren is een belangrijk kenmerk van deze preoccupatie. We kunnen verdraaid kritisch zijn op onszelf, waarbij we ons functioneren steeds tegen het licht houden van hoge verwachtingen en normen. Mensen die angstig of depressief zijn, hebben hier vaak extra last van. Deze preoccupatie met onszelf is een barrière voor een positief en bevredigend leven. Hoe kunnen we ermee omgaan? Piekeren en zelfkritiek kunnen we niet met een knopje aan en uit zetten. Pogingen om het te onderdrukken werken averechts. Een krachtige mogelijkheid is het ontwikkelen van mildheid of compassie voor jezelf. Met deze therapie richten ons op het leren omgaan in dagelijkse activiteiten, waarbij je jezelf als het ware vergeet. Dit leidt tot levensvreugde, omdat de ervaring op de voorgrond komt en de preoccupatie met jezelf verdwijnt. Denk hierbij aan:

• Opgaan in dagelijkse activiteiten
• Hoe breng je flow in je leven
• Flow en positief leven

 

De optimist verbeeld zich heel wat

 

Blijven leren en jezelf ontwikkelen zijn belangrijke voorwaarden voor welbevinden. En dat kun je je leven lang doen, door kleine of grotere projecten aan te gaan. Niet omdat het moet, maar omdat je het waardevol vindt en het je leven zin en betekenis geeft. Je hebt iets voor ogen, een toekomstige situatie die je de moeite waard vindt, waar je voor gaat, waar je je sterke kanten voor wilt inzetten. Het bereiken van je gewenste doelen is een kwestie van vallen en opstaan. Naast successen kom je onherroepelijk obstakels tegen. Niet alles lukt meteen en je krijgt soms een tegenslag te verwerken. Je hebt dan vertrouwen nodig in de toekomst, vertrouwen in je mogelijkheden om je leven vorm te geven zoals jij dat graag wilt. In de positieve psychologie is er daarom veel aandacht voor optimisme en hoop. Optimistisch en hoopvol zijn kun je jezelf aanleren. Denk hierbij aan:

• Aangeleerde hulpeloosheid
• Optimistische versus pessimistische interpretaties
• Hoop
• Hoe ontstaat optimisme?
• De gevolgen van optimisme voor de gezondheid

 

Geef jezelf een break

 

We zijn vaak niet heel vriendelijk tegen onszelf, we zijn het eerder gewend om te oordelen en kritisch te zijn op onze prestaties, ons uiterlijk, onze sociale vaardigheden enzovoort. De kernboodschap die we onszelf geven is dat we niet goed genoeg zijn als we niet uitblinken op deze terreinen. Er zijn maar weinig mensen die volmondig zeggen: 'ik ben tevreden met mezelf zoals ik ben.' Ook zijn we afwijzend naar onszelf als we ziek worden, pijn krijgen, of als ons lichaam verandert als we ouder worden.

 

De laatste jaren is er onderzoek verricht waaruit blijkt dat deze kritische houding stress, onzekerheid, agressie en somberheid in de hand werkt. Het is overduidelijk dat een zelfkritische houding niet bijdraagt aan geluk en welbevinden. De manier om ongelukkig te worden, is gericht zijn op dingen waarover je ontevreden bent. In de positieve psychologie worden compassie en zelfwaardering als belangrijke factoren gezien voor welbevinden.

Denk hierbij aan:

• Het ontwikkelde brein: lusten en lasten
• Het belang van kalmering en rust
• Zelfcompassie
• Waardering voor jezelf

 

Ik ben dezelfde niet meer

 

Wanneer je wordt geconfronteerd met een ernstige levensgebeurtenis lijken alle ideeën over plezierige emoties, de optimale ervaring van het dagelijks leven en groei weg te vallen. En in eerste instantie is dat ook zo. De confrontatie met levensbedreigende situaties (ziektes, geweld, ongelukken, oorlog, natuurrampen) is aangrijpend, zinloos en rauw. Alle betekenis valt weg. Toch blijkt uit talloze onderzoeken dat de meerderheid van de mensen later aangeeft dat zij door de traumatische ervaring als mens zijn gegroeid. Dit zegt iets over onze ongelofelijke capaciteit om te overleven en de veerkracht van mensen. We zijn kennelijk in staat om de pijn en het verdriet die onherroepelijk met ingrijpende en overweldigende gebeurtenissen gepaard gaan om te zetten en te transformeren. Hierdoor ervaren we dat we sterker of 'beter' uit die confrontatie tevoorschijn komen.

 

Binnen de positieve psychologie wordt dit proces 'posttraumatische groei' genoemd, en er zijn inmiddels honderden onderzoeken naar verricht waarvan het bovenstaande een voorbeeld is. Denk hierbij aan:

• Posttraumatische stress
• Transformatie na een traumatische gebeurtenis
• Aspecten van posttraumatische groei
• Wat bevordert en belemmert posttraumatische groei?
• Overige moeilijke omstandigheden

 

Je positieve leven delen

 

Tot nu toe ging de tekst over jou als individu. Het ging over het vermogen om te waarderen wat er is en de kunst van het genieten van mooie ervaringen. Het ging over het tot ontwikkeling brengen van je talenten en sterke kanten. Het ging over het verbeelden van een toekomst waarin je talenten tot bloei zijn gekomen. Het ging over het zetten van stappen om daartoe te werken. Het ging over vriendelijkheid en liefde voor je zelf en over het verwerken van pijnlijke gebeurtenissen en zelfbepaling. Dit alles lijkt over jezelf te gaan, maar dat is niet zo. 

 

Positieve psychologie gaat over zelfrealisatie. En zelfrealisatie impliceert het overstijgen van eigenbelang en ik-gerichtheid. Zelfrealisatie gaat hand in hand met aandacht voor de ander. Want als mensen leven we natuurlijk niet in een isolement. We zijn verbonden met andere mensen. We leven in een wereld waarvan we afhankelijk zijn en waarvoor we verantwoordelijkheid dragen. Persoonlijke groei leidt er automatisch toe dat de ander en de wereld belangrijker worden. Wanneer begrip voor de behoeften van anderen en de vraag wat je voor de ander en de wereld kunt beteken de belangrijkste leidraad worden in je leven, is dat juist een teken dat zelfrealisatie heeft plaatsgevonden. 

 

Positieve relaties, vriendelijkheid, je inzetten voor anderen en de ervaring van verbondenheid zorgen voor welbevinden en behoren tot de meest indrukwekkende ervaringen. Dit zijn de onderwerpen van dit hoofdstuk en het volgende. Voor een positief leven zijn relaties en en communicatie essentieel. Liefdesrelaties, familierelaties, vriendschappen en collegiale contacten zijn een belangrijke bron van zingeving. We leven niet in een isolement maar zijn fundamenteel verbonden met anderen. Wanneer we een goede relatie met iemand hebben, kunnen we onze emoties uiten, onze kwetsbare kanten laten zien, steun ontvangen, ideeën uitwisselen, het leven gezamenlijk vieren en rouwen. De kwaliteit van relaties is essentieel voor onze dagelijkse levensvreugde. In de psychologie is de aandacht in eerste instantie vooral uitgegaan naar conflicten en het disfunctioneren van relaties. Ook is er veel onderzoek gedaan naar de invloed van sociale steun op stress en het omgaan met negatieve levensgebeurtenissen. 

 

De laatste jaren is er ook aandacht voor het optimaal functioneren van relaties. In een optimale relatie kunnen beide personen groeien. Welke processen dragen bij aan een optimale relatie? We zullen bespreken dat een belangrijke rol is weggelegd voor goede communicatie. De tijd nemen en aandachtig en actief luisteren naar de ander zijn belangrijke kenmerken van positieve relaties. Maar ook hoe we reageren op positief nieuws en levensvreugde van de ander. En hoe kun je op compassievolle wijze communiceren? Denk hierbij aan:

• Kenmerken van positieve relaties
• Positieve ervaringen delen
• Actief luisteren
• Compassievolle communicatie
• Compassievol luisteren naar anderen
• Vergeven

 

Het zelf voorbij

 

Je zou kunnen zeggen dat ons leven vier dimensies heeft:

1. De eerste dimensie is het lichamelijke. op dit niveau zijn gezondheid, veiligheid, uiterlijke schoonheid, comfort en genot belangrijke behoeften. Als we goed voor ons zorgen op dit niveau, dan eten we gezond, zorgen we voor voldoende slaap en ontspanning en krijgen we voldoende lichamelijke beweging. Vergankelijkheid kunnen we als een belangrijke bedreiging ervaren binnen deze dimensie. Met het ouder worden is onherroepelijk sprake van lichamelijke achteruitgang. Aan deze dimensie wordt in deze therapie beperkt aandacht gegeven.
2. De tweede dimensie is het psychologische. Op dit niveau zijn persoonlijke ontwikkeling, zelfwaardering, competentie en zelf bepaling belangrijke behoeften. We richten ons op zinvolle doelen, we zijn creatief en we maken gebruik van onze sterke kanten en ontwikkelen deze. De keuze- vrijheid en verantwoordelijkheid die ons bestaan kenmerken kunnen we als bedreigend ervaren. 
3. De derde dimensie is het sociale. op dit niveau zijn aandacht, verzorging, samenwerking en samenspel, verbondenheid en waardering door anderen belangrijke behoeften. We realiseren deze behoeften in positieve en goede relaties. Daarvoor is het belangrijk dat we investeren in relaties en dat aan de behoeften van beide partijen wordt voldaan. Open en eerlijke communicatie is een sleutel. Eenzaamheid, uitgesloten worden, schuld en schaamte kunnen we als grote bedreigingen ervaren.
4. De vierde dimensie is het spirituele. Op dit niveau zijn zelf overstijgende idealen, zingeving en verbondenheid met een groter geheel belangrijke behoeften. We realiseren deze behoeften in bijvoorbeeld iets belangeloos geven, dienstbaarheid, meditatie, godsdienst, geloofsovertuiging, reflectie en het ervaren van het sacrale in het dagelijks leven. Zinloosheid, geweld, angst (voor de dood) en eindigheid (vanwege de dood) kunnen we binnen deze dimensie als bedreigingen ervaren.

 

Twee algemene opmerkingen over deze vier dimensies.

 

De eerste is dat je over het algemeen kunt zeggen dat evenwicht tussen deze vier dimensies nodig is om een bevredigend leven te leiden. Het is onze mening dat we niet niet goed zonder een van deze vier dimensies kunnen. Aandacht voor je lichaam waarborgt je geaardheid en maakt dat je voldoende ontspant en herstelt. Aandacht voor het psychologische waarborgt je uniciteit, je eigenheid. Het maakt dat je trouw blijft aan jezelf en je kernwaarden. Aandacht voor het sociale waarborgt een dialoog met de ander, meervoudige perspectieven, steun en liefde. Het maakt dat je je verbonden voelt met andere mensen. Aandacht voor het spirituele waarborgt je inspiratie  en je oog op het grotere geheel, waarbij je zorg draagt voor de huidige maatschappij en die van de volgende generaties. Het maakt dat we als samenleving bepaalde normen en waarden in stand houden, zonder dat dit door regels en en wetten wordt afgedwongen.

 

De tweede overweging is dat je in elke dimensie kunt doorslaan. Dit kan gebeuren omdat je de bedreigingen binnen die dimensie als te sterk ervaart. In de lichamelijke dimensie kun je bijvoorbeeld gepreoccupeerd raken met genot (bijvoorbeeld in de vorm van verslavingen), met je uiterlijk, met materiële zaken. Er is dan geen ruimte meer voor andere dimensies. In de psychologie dimensie kun je doorslaan in egocentrisme, eigenbelang en drukdoenerij. Er is dan geen ruimte voor anderen, voor stilte en genieten. In de sociale dimensie kun je gepreoccupeerd raken met de waardering en erkenning van anderen; je kunt volledig afhankelijk worden van anderen, waardoor er geen ruimte meer is voor zelf bepaling en eigenheid. In de spirituele dimensie kun je doorslaan in fanatisme, in elitair gedragen bekeringsdrift. Er is de mogelijkheid dat je het contact met je lichaam, andere mensen en de rivaliteit verliest. Zowel binnen als tussen de dimensies van ons bestaan gaat het om de balans en de middenweg.

 

 

 

* Heeft u vragen over 'Voluit leven en Positieve psychologie'? Neem vrijblijvend contact op met onze praktijk.