PRAKTIJK
DE BRUG NAAR MORGEN
PRAKTIJK
DE BRUG NAAR MORGEN
Begeleiding bij ADHD, ASS en Hooggevoeligheid
LEVEN MET ADHD
Inleiding
Deze begeleidingstherapie is niet bedoeld als zelfhulp bij een aandacht stoornis met hyperactiviteit, ADHD. Wij stellen geen diagnose. We willen niet een rol spelen in het foutief diagnosticeren van mensen met ADHD of juist mensen zonder ADHD. Het is bedoeld als hulpmiddel om mensen met ADHD te helpen zichzelf beter te begrijpen, er beter mee om te kunnen gaan. Er worden praktische zaken benoemd, zodat problemen op verschillende levensgebieden - en de geschikte hulp daarbij - snel duidelijk worden.
Wat is ADHD?
Sinds een aantal jaren is bekend dat een aandachtstekortstoornis met hyperactiviteit, ADHD niet alleen bij kinderen maar ook bij volwassenen voorkomt. Helaas wordt de diagnose ADHD bij volwassenen soms pas te laat gesteld. Vaak heeft dit te maken met een gebrek aan kennis over de uitingsvormen. ADHD wordt niet alleen gekenmerkt door hyperactiviteit en impulsiviteit, maar vooral door problemen met het richten en volhouden van de aandacht.
ADHD kan een enorme belemmering zijn in het dagelijks leven. Het is daarom belangrijk te weten hoe je moet omgaan met de problemen die ermee samengaan. Deze begeleidingstherapie is bedoeld voor mensen die ADHD hebben als voor mensen in hun direct omgeving. ADHD is een stoornis waar je veel last van kunt hebben, maar wanneer je rekening houdt met de gevolgen van ADHD is er goed mee te leven.
ADHD staat voor 'Attention Defict Hyperactivity Disorder' oftewel 'aandachtstekortstoornis met hyperactiviteit'.
Hoewel de diagnose 'ADD' niet meer wordt gegeven, wordt deze term nog vaak in de volksmond gebruikt. Het meest typerende verschil tussen iemand met ADHD en ADD is het hyperactieve gedrag. Als je ADD hebt, dan kom je vaak rustig en dromerig over, in tegenstelling tot iemand met ADHD. Maar je hoofd zit echter wel vol met gedachten en ook jij hebt last van concentratieproblemen.
Het bekendste beeld van iemand met ADHD is dat van een druk, impulsief en onhandelbaar jongetje , een 'stuiterbal' die niet te handhaven is. Vroeger dacht men dat kinderen er vanzelf overheen groeiden in de puberteit. Inmiddels is uit onderzoek gebleken dat dit niet zo is: zo'n 30 tot 60% van de kinderen houdt op volwassen leeftijd klachten.
Sinds een aantal jaren is bekend dat ADHD niet alleen bij kinderen maar ook bij volwassen voorkomt. Helaas wordt de diagnose ADHD bij volwassenen soms pas laat gesteld. Vaak heeft dit te maken met een gebrek aan kennis over de uitingsvormen. ADHD wordt niet alleen gekenmerkt door hyperactiviteit en impulsiviteit, maar vooral door problemen met het richten en volhouden van de aandacht.
ADHD kan een enorme belemmering zijn in het dagelijks leven. Het is daarom belangrijk te weten hoe je moet omgaan met de problemen die ermee samengaan. ADHD is een stoornis waar je veel last van kunt hebben, maar wanneer je rekening houdt met de gevolgen van ADHD is er goed mee te leven.
Typerend beeld van de kwaal
Het is moeilijk om je voor te stellen hoe het is om ADHD te hebben als je het zelf niet hebt. Uitspraken van mensen met ADHD maken het gemakkelijker om het te begrijpen. We noemen er hier enkele:
- 'Het is alsof je door de regen rijdt zonder ruitenwisser' alles komt op je af'
- 'Mijn hoofd is als een motor, terugschakelen lukt echter niet, de motor blijft op volle toeren doorlopen'
- 'Het lijkt vaak alsof mijn gedachten supersnelle rondjes draaien in mijn hoofd en niet meer kunnen stoppen'
Voor mensen met ADHD is het remmen van gedrag en het filteren van informatie moeilijk. Zo moeilijk dat ze hun hele leven, elke dag, aanlopen tegen problemen op school, werk, in relaties en vaak op vele andere gebieden. De hoofdkenmerken van ADHD zijn aandachtsproblemen, hyperactiviteit en impulsiviteit.
Dit zijn lastige kenmerken, omdat we allemaal wel eens vergeetachtig, opgefokt of impulsief zijn. Je rijdt bijvoorbeeld na een drukke dag weg bij de benzinepomp met de tankdop nog bovenop de auto. Ook zijn er van die dagen dat je hoofd vol zit met alle klusjes die nog gedaan moeten worden.
Het werkt loopt uit, de kinderen moeten om 18.00 uur bij voetbal zijn en vanavond ga je ook nog tennissen met een vriend, Je moeder heeft hulp nodig bij het tuinieren en de kat van de buren wacht op eten. Je vliegt door de kamer met in je ene hand de sleutel van het huis van de buren en in de andere hand je tennisracket. Ondertussen brandt het eten aan. Je staat op het punt te gaan schreeuwen. Dan besef je plots waar je mee bezig bent, eet samen met de kinderen een boterham, voert de kat en belt moeder om de afspraak te verplaatsen naar morgen.
Bij mensen met ADHD verloopt dit anders. Voor hen is het moeilijk om even stil te staan en de juiste stappen te nemen om weer orde in de chaos te scheppen. Hierdoor voelen ze zich constant opgejaagd en komen ze altijd tijd te kort. Het hebben van ADHD kan erg vervelend, zowel voor de persoon zelf als voor de omgeving. Veel dingen lukken niet terwijl er toch ontzettend hard aan gewerkt is.
KENMERKEN
Zoals eerder gezegd zijn de drie hoofdkenmerken van ADHD: aandachtsproblemen, hyperactiviteit en impulsiviteit. We proberen een algemeen beeld te schetsen. Het is daarbij belangrijk te bedenken dat geen twee mensen hetzelfde zijn. De manier waarop de kenmerken zich uiten kan bij iedereen met ADHD anders zijn. En daarom zijn er verschillende typen ADHD.
1) Aandachtsproblemen
Wanneer men de term aandachtstekortstoornis heel letterlijk neemt, zou men kunnen denken dat iemand met ADHD niet voldoende aandacht kan opbrengen. Dit klopt maar gedeeltelijk. Beter is het aandachtsprobleem te zien als moeite met het richten en volhouden van de aandacht, wat tot concentratieproblemen leidt. Mensen met ADHD slagen er vaak niet in voldoende aandacht te geven aan details, of ze maken achteloos fouten in hun werk of andere activiteiten.
Wanneer een taak hun interesse heeft, spannend is (zoals bij een deadline of iets gevaarlijks) of nieuwe, lukt het hun meestal wel om hier hun aandacht op te richten. Dit kan echter ook doorslaan, waardoor iemand zo overgeconcentreerd raakt dat hij niet meer kan stoppen.
Dit wordt hyperfocus genoemd. Een voordeel hiervan kan zijn dat je uitblinkt in dingen die je interesse hebben, omdat je als je ergens voor gaat, er ook helemaal voor gaat en niet stopt voordat het af is.
Mensen met ADHD raken gemakkelijk afgeleid. Dit gebeurt zowel door prikkels in de omgeving, bijvoorbeeld een geluid (telefoon, muziek), als door hun eigen gedachten. Hierdoor is het erg moeilijk om taken af te maken en blijven er veel klussen liggen. Een ander gevolg is dat informatie moeilijk doordringt waardoor mensen met ADHD vaak niet lijken te luisteren. Dit kan problemen geven op sociaal gebied.
Ook stellen mensen met ADHD taken eindeloos uit en komen dingen niet af. Ze zijn niet goed in het maken van een planning, of ze maken er wel een, maar houden zich er niet aan. Dagelijkse routineklussen zoals het bijhouden van de administratie gaan dan niet goed. Het kan erg moeilijk zijn je leven georganiseerd en gepland te krijgen.
Vaak horen we van mensen met ADHD dat z geen enkele greep hebben op de tijd en alle taken die ze nog moeten doen. Het overzicht over het geheel ontbreekt. Veel mensen met ADHD zijn chaotisch en vergeetachtig. Ze raken spullen kwijt of vergeten afspraken.
Mensen met ADHD lijken een andere manier van denken te hebben. Hun gedachten gaan vaak razendsnel en van de hak op de tak waardoor een ander het niet altijd kan volgen. Hierdoor zijn ze echter ook heel creatief en vindingrijk. Ze komen op oplossingenwaar anderen nooit aan gedacht zouden hebben.
2) Hyperactiviteit
Hyperactiviteit betekent overactief of onrustig zijn. De 'rem' op het gedrag en de gedachten lijkt stuk te zijn. Dit uit zich bijvoorbeeld in lichamelijke onrust zoals moeite met stilzitten en dingen in een hoog tempo doen. Dat kan voor anderen duidelijk te zien zijn: wanneer iemand voortdurend opstaat, onrustig met zijn benen beweegt, of aan één stuk door praat. Bij volwassenen uit het zich echter vaak subtieler. Veel volwassenen met ADHD ontwikkelen strategieën om hun onrust kwijt te raken, of ze houden zich in. Dit heeft soms lichamelijke spanningsklachten tot gevolg.
Ook kan hyperactiviteit leiden tot innerlijke rusteloosheid. Iemand is dan geen drukke prater of doener, maar merkt vooral dat zijn hoofd nooit stil lijkt te staan. Hij voelt zich constant opgejaagd: er is altijd wel wat te doen en tijd is kostbaar. Gedachten vliegen heen en weer en zijn moeilijk te stoppen. Hierdoor wordt inslapen moeilijk, want ook 's avonds zit het hoofd vol gedachten.
Zich ontspannen gaat bij mensen met ADHD vaak op een andere manier dan bij andere mensen. Ontspanning wordt bijvoorbeeld gevonden in lichamelijke activiteiten zoals fanatiek sporten of het het opzoeken van drukte, bijvoorbeeld een popconcert. Vaak is op een rustige manier ontspannen (het lezen van een boek of yoga) niets voor mensen met ADHD en worden ze hier juist onrustiger van. Hyperactiviteit kan zowel na- als voordelen hebben. Een nadeel is uitgeput raken, een voordeel is meer gedaan krijgen in minder tijd en activiteiten extra lang volhouden.
3) Impulsiviteit
Impulsiviteit betekent eerst doen en dan pas nadenken. Iemand die impulsief is, voert de ideeën die hij heeft meteen uit. Je wilt eigenlijk nog naar de stad, dus dat klusje moet maar even wachten. Je ziet een mooie auto te koop staan en binnen een kwartier rijd je erin naar huis.
Impulsiviteit kan zich ook uiten in de manier waarop je praat: je geeft al antwoord voordat de vraag gesteld is. Er wordt dan wel gezegd dat je een 'flapuit' bent. Je bent direct en eerlijk en zegt wat je ergens van vindt, pas later bedenk je dat het wat tactischer had gemoeten.
Ook ongeduld valt hieronder. Je hebt dan moeite met wachten. Dit kan zich uiten in frustratie wanneer je moet wachten, bijvoorbeeld in de rij voor een kassa of als je trein vijf minuten vertraging heeft. Ook vind je dat andere mensen alles zo langzaam doen. Het kan ertoe leiden dat je anderen stoort en jezelf opdringt. Veel mensen met ADHD zeggen anderen te onderbreken omdat ze anders vergeten wat ze wilden zeggen.
Impulsief gedrag kan zowel negatieve als positieve gevolgen hebben. Het kan bijvoorbeeld tot grote schulden leiden als je nieuwe dingen blijft kopen terwijl je krap bij kas zit. Het kan leiden tot conflicten met bijvoorbeeld je partner of ouders. Het kan ook zijn dat je vaak van partner en/of baan wisselt omdat je snel verveelt raakt. Tenslotte verhoogt impulsiviteit het risico op verslaving.
Impulsiviteit kan ook in je voordeel werken. Je kunt gewaardeerd worden om je eerlijkheid, enthousiasme, humor, flexibiliteit en spontaniteit. Het leven kan een stuk spannender zijn doordat je in allerlei onverwachte situaties verzeild raakt. De partner van iemand met ADHD zei eens: 'Onze relatie is nooit saai, elke week verrast hij me weer met spontane uitjes'.
Overige problemen
Mensen met ADHD hebben vaak allerlei bijkomende problemen zoals slaapproblemen, verhoogde prikkelbaarheid, stemmingswisselingen en dyslexie.
- Slaapproblemen: Veel mensen met ADHD hebben slaapproblemen, vaak al vanaf de kindertijd. Het gaat zowel om inslaap- als doorslaap-problemen. Inslaap problemen worden vaak veroorzaakt door:
- Onrustige gedachten in het hoofd
- Lichamelijk niet kunnen ontspannen
- Op onregelmatige tijden naar bed gaan
- De dag niet rustig afsluiten
Daarnaast blijkt melatonine ook een belangrijke rol te kunnen spelen. Melatonine is een hormoon dat het lichaam aanmaakt om de biologische klok te regelen. Het innemen van melatonine kan helpen om het verstoorde slaappatroon te doorbreken.
- Prikkelbaarheid en stemmingswisselingen: Mensen met ADHD kunnen geïrriteerd reageren omdat ze alle prikkels uit de omgeving opmerken. Ze raken gemakkelijk afgeleid, waardoor ze steeds uit hun concentratie worden gehaald en prikkelbaar worden. Verhoogde prikkelbaarheid gaat vaak samen met stemmingswisselingen. Dit zijn kortdurende wisselingen in de stemming die meerdere keren per dag voorkomen. De stemming wisselt snel en vaak zonder duidelijke aanleiding. Mensen hebben hier vaak al hun hele leven last van. Bij sommige mensen loopt de irritatie zo hoog op dat ze woede-uitbarstingen krijgen en soms zelfs agressief worden.
- Dyslexie: Dyslexie is een leerstoornis waarbij problemen optreden bij het lezen en schrijven zonder dat gebrekkig onderwijs, slechte ogen of een matige intelligentie dit kunnen verklaren. Mensen met dyslexie hebben wel leren lezen, maar blijven altijd moeite houden met lezen. Het lezen gaat niet vloeiend, het is geen automatisme en het kost veel concentratie. Men denkt dat zo'n 20% van de ADHD'ers ook dyslexie heeft.
Soms zijn ADHD en dyslexie moeilijk uit elkaar te houden, maar het zijn twee aparte stoornissen die vaak samen voorkomen.
Voor de diagnose ADHD moeten voldoende symptomen aanwezig zijn, er moet sprake zijn van een levenslang patroon en de symptomen moeten een ernstige belemmering vormen in iemands dagelijks leven. De diagnose is niet eenvoudig te stellen. Het beeld verschilt van persoon tot persoon.
* Heeft u vragen over 'leven met ADHD'? Neem vrijblijvend contact op met onze praktijk.
Leven met autisme spectrum stoornis, ASS
AUTISME SPECTRUM STOORNIS, ASS
Inleiding
Deze begeleidingstherapie is niet bedoeld als zelfhulp bij autisme. We stellen geen diagnose. We willen niet een rol spelen in het foutief diagnosticeren van mensen met autisme of juist mensen zonder autisme. Het is bedoeld als hulpmiddel om mensen met autisme te helpen zichzelf beter te begrijpen, er beter mee om te kunnen gaan. Er worden praktische zaken benoemd, zodat problemen op verschillende levensgebieden - en de geschikte hulp daarbij - snel duidelijk worden.
Wat is autisme?
Autisme heeft de mens altijd geïntrigeerd. Het is in wezen een stoornis van het menselijk zijn. Het raakt de mens in zijn fundament: de sociale interactie Autisme dankt zijn naam aan het extreem in zichzelf - auto's - gekeerd zijn. Een beperkte en vertraagd ontwikkelde gerichtheid op mensen en beperkt bewustzijn van mensen. Autisme is universeel en tijdloos, herkenbaar vanuit een vast patroon van gedragingen in verschillende landen en over verschillende culturen. Het is een aandoening die ook wel als variant van het menselijk zijn wordt gezien en die niet door iedereen als een stoornis gezien of ervaren wordt.
Autisme is geen 'ziekte' die kan 'genezen'. Er bestaat geen medicatie voor autisme, omdat het ook niet een specifiek, beperkt probleem is. Het is erfelijk, aanwezig in het DNA, niet op een specifiek gen terug te voeren, maar eerder op een aantal genen. Het is aanwezig vanaf de vroegste jeugd en niet altijd vanaf het begin duidelijk zichtbaar. Er bestaat ook niet één vorm van autisme, maar in ieder mens wordt het weer op eigen wijze uitgedrukt. Wel zijn er hoofdpunten van overeenkomst, omdat het in ieder geval gaat om een probleem in de sociale omgang, in de zin van aanvoelen en begrijpen van die interactie tussen mensen.
Autisme en sociale interactie
Autisme is er altijd geweest en zal er altijd zijn. Het is van alle tijden en van alle culturen. De positie van mensen met autisme verschilt sterk per cultuur en per tijd. Er bestaat niet iets als dé mens met autisme of hét autistische gedrag. Er bestaan autistische kenmerken die in een zeer breed scala van sterker tot zwakker kunnen voorkomen. Dat betekent ook dat het niet altijd eenvoudig is om autisme te herkennen. Als de kenmerken sterk aanwezig zijn, lijkt het wel duidelijk; maar met zwakkere kenmerken is de overgang naar niet-autistisch soms zo klein dat iemand onterecht autistisch wordt genoemd of onterecht niet-autistisch. De vraag is wel of het noodzakelijk is autisme als zodanig te diagnosticeren op het moment dat het verschil zo klein is.
De kern van het verhaal is sociale interactie. Mensen met autisme hebben als kernprobleem moeite met het inschatten van sociale omgang en daarmee samenhangend, problemen in de communicatie en (een gebrek aan) verbeelding op specifieke gebieden. Een derde gebied dat bij autisme van belang is, zijn de repetitieve gedragingen, obsessies, Deze drie gebieden worden ook wel de 'triade' genoemd. Autisme is vanaf de vroegste jeugd aanwezig en ontwikkelt zich gedurende de levensloop. Dat betekent dat de kenmerken op jonge leeftijd geheel anders kunnen zijn dan die op, latere leeftijd. Hierdoor is diagnostiek op jonge leeftijd zeer verschillend van de diagnostiek op volwassen leeftijd.
Vroeger werd bij autisme al snel gedacht aan een verstandelijke beperking. Inmiddels weten we dat mensen met autisme meestal geen verstandelijke beperking hebben, maar dat ze vaker normaal begaafd zijn en zelfs meer dan gemiddeld begaafd op bepaalde gebieden. Omdat dit tot de nodige verwarring heeft geleid koos men er voor om voor de mensen met autisme die geen verstandelijke beperking hebben, een andere benaming van autisme te gebruiken. Als eerbetoon aan een van de pioniers op het gebied van autisme, Hans Asperger (1906-1980), noemt men dit het syndroom van Asperger.(PDD-NOS) Inmiddels is ontdekt dat iemand kenmerken van autisme kan hebben, zonder het hele beeld te vertonen. En zelfs dat autistische kenmerken heel normaal kunnen zijn en geen sociale of maatschappelijke problemen hoeven te veroorzaken.
Criteria van autisme
Daarbij wordt uitgegaan van de triade aan kenmerken: kwalitatieve problemen op het gebied van sociale interactie, van communicatie en van patronen van gedrag, belangstelling en activiteiten. Centraal staat bij autisme het probleem in sociale interactie.
A) Sociale interactie:
- Uiterst gebrekkig gebruik van meervoudig non-verbaal gedrag zoals oogcontact, gezichtsuitdrukking en gebaren die sociale interactie reguleren
- Tekortschieten in het aangaan van vriendschapsgedrag met leeftijdsgenoten
- gebrek aan spontaan willen delen met anderen van vreugde, ervaringen of prestatiesgebrek aan sociale of emotionele wederkerigheid. De mens met autisme lijkt zich niet bewust van het bestaan of de gevoelens van anderen.
-
Hij gaat met anderen om alsof ze een voorwerp zijn.
B) Tekort verbale en non-verbale communicatie:
- Late ontwikkeling van verbale communicatie, zonder pogingen om dit op een andere wijze op te lossen, bijvoorbeeld met gebaren; soms afwezigheid van verbale communicatie
- Bij diegenen die spreken, een opvallend onvermogen een gebrek aan te knopen om voort te zetten
- Vreemd gebruik van inhoud of vorm van de taal, bijvoorbeeld echolalie (napraten), stereotiepe spraak, taalherhalingen, verwisselen van persoonlijke voornaamwoorden en idiosyncratische (zelfgevormde taal)
- Afwezigheid van fantasieactiviteiten en gevarieerd spelgedrag.
C) Beperkte repetitieve en stereotiepe gedragingen, activiteiten en interesses:
- Preoccupatie (dwangmatig bezig zijn) met een of meer stereotiepe gedragingen
- Het sterk vasthouden aan specifieke, niet-functionele rituelen of routines
- Stereotiepe, repetitieve lichaamsbewegingen
- Aanhoudende preoccupatie met onderdelen van voorwerpen
Autisme en volwassenen
Steeds vaker komt het voor dat pas aan autisme wordt gedacht wanneer iemand al volwassen is. De reden hiervoor is dat er steeds meer bekend is over hoe autisme zich op volwassen leeftijd uit bij een normale intelligentie. Er zijn verschillende factoren die aanleiding vormen om verder diagnostisch onderzoek naar autisme te doen bij volwassenen:
- Als er bij kinderen autisme is vastgesteld, wordt soms hetzelfde gedrag herkend bij een van de ouders (vaak de vader).
- Bij overgangen in levensfasen kan er zoveel veranderen dat blijkt dat de persoon met autisme die daarvoor nog redelijk kon functioneren, hiermee buitensporig veel problemen heeft (zelfstandig worden, ouder van een kind worden, met pensioen gaan).
- Behandeling bij andere psychische problemen of een psychiatrische stoornis blijkt geen of nauwelijks resultaat te hebben of het beeld klopt niet helemaal bij deze stoornis.
- Er zijn langdurige relatieproblemen en van een partner (meestal de man) wordt vermoed dat er sprake is van autisme.
Omdat autisme een ontwikkelingsstoornis is en de problematiek in feite sinds de vroegste jeugd speelt, is informatie over de vroege kindertijd, over de ontwikkeling en over de levensloop nodig om goed een diagnose te kunnen stellen. De diagnostiek bij volwassenen is nog volop in ontwikkeling. In het ene geval gebeurt de diagnostiek uitgebreider dan in het andere geval. Soms is er al veel informatie bekend over de persoon. Vaak is het niet mogelijk bepaalde onderzoeken uit te voeren en zijn gegevens over de vroege jeugd niet meer beschikbaar. dit is echter wel van doorslaggevend belang omdat autisme een probleem van de ontwikkeling is. Er is geen vastgesteld protocol waaraan diagnostiek moet voldoen. Soms voert men deelonderzoeken uit en wordt aanvullend onderzoek gedaan als dat nodig wordt geacht.
* Heeft u vragen over 'Leven met Autisme Spectrum Stoornis'? Neem vrijblijvend contact op met onze praktijk.
Leven met hooggevoeligheid, HSP
HOOGGEVOELIGHEID
Inleiding
Deze begeleidingstherapie is niet bedoeld als een zelfhulp voor bij hooggevoeligheid. We stellen geen diagnose. We willen niet een rol spelen in het foutief diagnosticeren van mensen met hooggevoeligheid of juist mensen zonder hooggevoeligheid. Het is bedoeld als hulpmiddel om mensen met hooggevoeligheid te helpen zichzelf beter te begrijpen, er beter mee om te kunnen gaan. Er worden praktische zaken benoemd, zodat problemen op verschillende levensgebieden - en de geschikte hulp daarbij - snel duidelijk worden.
Wat is hooggevoeligheid en empathische gevoeligheid?
Empaten hebben een zenuwstelsel dat extreem sterk reageert. Ze hebben niet de filters die andere mensen hebben om zich af te sluiten voor prikkels. Het gevolg is dat hun lichaam zowel negatieve als positieve energieën uit onze directe omgeving oppikken. Ze zijn soms zo gevoelig dat het lijkt of ze iets vasthouden met een hand waaraan geen vijf, maar wel vijftig vingers aanzitten. ,Ze reageren echt overal op!
Uit onderzoek blijkt dat zo'n twintig procent van alle mensen hooggevoelig is, al varieert de mate waarin ze dat zijn. Empaten krijgen vaak het etiket 'overgevoelig' opgeplakt en wordt verteld dat ze zich niet alles zo moeten aantrekken. Kinderen en volwassenen worden met hun gevoeligheden vaak te kijk gezet, in plaats van erin gesteund te worden. Ze kunnen chronisch uitgeput raken en onttrekken zich liever aan de wereld, omdat die zo overweldigend voelt.
Algemene typen van de empatische persoonlijkheid
Om te bepalen of je een empaat bent, kun je kijken of je jezelf herkent in een van deze volgende typen:
- Fysieke empaten: Je bent met name afgestemd op de lichamelijke symptomen van andere mensen en bent geneigd die in je eigen lichaam over te nemen. Je kunt ook energie krijgen van het gevoel van welzijn van anderen.
- Emotionele empaten: Je pikt van andere mensen voornamelijk de emoties op en kunt als een spons hun gevoelens opzuigen, zowel de prettige als de onprettige.
- Intuïtieve empaten: Je hebt uitzonderlijke gewaarwordingen, bijvoorbeeld een verhoogde intuïtieve gevoeligheid, droomboodschappen, een uitwisseling met dieren en planten, of contact met gene zijde.
Hoe krijgt iemand een empatische persoonlijkheid?
Veel factoren spelen hierbij een rol. Sommige baby's komen ter wereld met een hogere gevoeligheid dan de andere; het kan een aangeboren karaktertrek zijn. Je kunt dat in feite al zien als ze uit de baarmoeder komen, want ze reageren sterk op licht, geur, aanraking, beweging, temperatuur en geluid. We denken dat bepaalde gevoeligheden erfelijk zijn.
Hooggevoeligheid bij kinderen kan afkomstig zijn van ouders met deze eigenschap, en ook de opvoeding lijkt hierin een rol te spelen. Misbruik of verwaarlozing van kinderen kan ook van invloed zijn op hun mate van gevoeligheid als volwassenen. een deel van de empaten heeft in hun jeugd traumatische ervaringen gehad, zoals emotioneel of fysiek misbruik, of is opgevoed door een aan alcohol verslaafde, depressieve of narcistische ouders. Dit kan mogelijk leiden tot vermindering van de gezonde weerbaarheid, die een kind van zorgzame ouders wel ontwikkelt.
Een kenmerkend gevolg van een dergelijke opvoeding is dat het kind zich niet 'gezien' voelt in het gezin en zich daardoor onzichtbaar voelt in een wereld die geen waarde hecht aan gevoeligheid. In alle gevallen hebben empaten niet geleerd om zich te beschermen tegen stress op een manier die anderen wel hebben geleerd. In dat opzicht is de empaat beslist anders. Schadelijke prikkels, zoals van boze mensen, grote menigten, lawaai of fel licht kunnen de empaat nerveus maken, omdat hun drempel voor zintuiglijke overprikkeling heel laag is.
Wat empaten ervaren
De eerste vraag is: wat is het verschil tussen gewone empathie en een empatische persoonlijkheid?
Gewone empathie wil zeggen dat je hart uitgaat naar een andere persoon als die een moeilijke periode doormaakt. Het wil ook zeggen dat we blij zijn voor anderen als die zich gelukkig voelen. Een empaat voelt echter de emoties, de energie en de lichamelijke symptomen van anderen in zijn eigen lichaam, omdat de gebruikelijke filters waarover de meeste mensen beschikken bij hun ontbreken. Ze kunnen het verdriet van anderen en hun vreugde in zichzelf voelen. Ze zijn supergevoelig voor de toon van de stem en wat de lichaamsbewegingen overbrengen. Ze kunnen horen wat de stem niet zegt, maar non-verbaal en door middel van stilte meedelen.
Empaten voelen dingen eerst en denken daarna, wat het omgekeerde is van die manier waarop de meeste mensen in onze bovenmatig rationeel ingestelde samenleving functioneren. Er is geen membraan dat hun van de wereld scheidt en dat maakt dat zij vaak anders zijn dan de mensen die al vanaf het moment dat ze geboren zijn weten hoe ze zichzelf moeten beschermen.
Empaten hebben sommige of alle kenmerken van wat men aanduidt als hoogsensitieve personen (HSP). Het gaat om:
- Een lage drempel voor prikkels,
- De behoefte om alleen te zijn,
- Een hoge gevoeligheid voor licht, geluid en geur,
- En een afkeer van grote groepen mensen.
Hoogsensitieve personen hebben meer tijd nodig om zich na een drukke dag te ontspannen, omdat hun lichaam er langer over doet om na een sterke prikkeling om te schakelen naar rust en kalmte. Wat empaten ook gemeen hebben met hoogsensitieve personen is de liefde voor de natuur en de voorkeur voor een rustige omgeving. De ervaringen van empaten gaan echter nog een stukje verder dan die van hoogsensitieve personen. Ze kunnen subtiele energieën waarnemen, in de oosterse geneestradities ook wel aangeduid met shaki of prana, en zij nemen dat in hun lichaam op. Hoogsensitieve personen doen dat doorgaan niet. Dankzij dit vermogen kunnen zij de energieën om hun heen op een heel intensieve manier beleven.
Omdat alles uit subtiele energieën is opgebouwd, ook emoties en lichamelijke gewaarwordingen, internaliseren ze op een energetische manier de gevoelens, de pijn en de verschillende lichamelijke gewaarwordingen van anderen. Het kost ze dikwijls moeite om onderscheid te maken tussen het ongemak van iemand anders en dat van hunzelf. Sommige empaten hebben ook diepgaande spirituele en intuïtieve ervaringen, iets wat doorgaans niet voorkomt bij hoogsensitieve personen. Sommige empaten kunnen zelfs communiceren met dieren, met de natuur en met hun innerlijke gidsen. Het is echter niet zo dat je een hoogsensitieve persoon bent of een empaat: je kunt beide zijn, tegelijkertijd.
Gebruikelijke voordelen
Empaten hebben veel fantastische eigenschappen! Ze hebben een heel groot hart en een aangeboren drang om mensen te helpen die in nood zijn of het minder hebben getroffen dan hun zelf. Ze zijn vaak dromers en en idealisten. Ze zijn ook hartstochtelijk, diepzinnig en creatief. Ze staan in contact met hun emoties, hebben compassie en kunnen het grote geheel zien. Ze kunnen begrip hebben voor de emoties van anderen en ze kunnen trouwe vrienden en partners zijn. Ze zijn intuïtief en spiritueel ingesteld en ze kunnen energieën voelen. Ze hebben gevoel voor de natuur, voor planten, bossen en tuinen, en zijn vaak gek op water. Of ze nu in een warm bad liggen, genietend van een baarmoederachtig gevoel, of aan zee of aan een rivier wonen en water heeft een vitaliserende uitwerking. Daarnaast kunnen ze een sterke, intuïtieve band hebben met huisdieren en kunnen zich inzetten voor de redding van dieren.
Gebruikelijke uitdagingen
Als je de uitdagingen van een empatische persoonlijkheid aangaat en beter leert om ermee om te gaan, zul je echt van de voordelen ervan gaan genieten. De gebruikelijke uitdagingen zijn onder meer de volgende:
- Overprikkeld raken
- Stress en negativiteit van anderen overnemen
- Dingen heel intens voelen
- Emotionele en sociale katers hebben
- Een geïsoleerd en eenzaam gevoel
- Emotioneel opgebrand zijn
- Omgaan met een grote gevoeligheid voor licht, geuren, smaak, aanraking, temperatuur en geluid
- In een intieme relatie opkomen voor je behoeften
* Heeft u vragen over 'leven met Hooggevoeligheid, HSP'? Neem vrijblijvend contact op met onze praktijk.