​ADHD

 

Inleiding

 

Deze begeleidingstherapie is niet bedoeld als zelfhulp bij een aandachtsstoornis met hyperactiviteit, ADHD. Wij stellen geen diagnose. We willen niet een rol spelen in het foutief diagnosticeren van mensen met ADHD of juist mensen zonder ADHD. Het is bedoel als hulpmiddel om mensen met ADHD te helpen zichzelf beter te begrijpen, er beter mee om te kunnen gaan. Er worden praktische zaken benoemd, zodat problemen op verschillende levensgebieden - en de geschikte hulp daarbij - snel duidelijk worden.

 

 

Wat is ADHD?

 

Sinds een aantal jaren is bekend dat een aandachtstekortstoornis met hyperactiviteit, ADHD niet alleen bij kinderen maar ook bij volwassenen voorkomt. Helaas wordt de diagnose ADHD bij volwassenen soms pas te laat gesteld. Vaak heeft dit te maken met een gebrek aan kennis over de uitingsvormen. ADHD wordt niet alleen gekenmerkt door hyperactiviteit en impulsiviteit, maar vooral door problemen met het richten en volhouden van de aandacht.

 

ADHD kan een enorme belemmering zijn in het dagelijks leven. Het is daarom belangrijk te weten hoe je moet omgaan met de problemen die ermee samengaan. Deze begeleidingstherapie is bedoeld voor mensen die ADHD hebben als voor mensen in hun direct omgeving. ADHD is een stoornis waar je veel last van kunt hebben, maar wanneer je rekening houdt met de gevolgen van ADHD is er goed  mee te leven.

 

ADHD staat voor 'Attention Defict Hyperactivity Disorder' oftewel 'aandachtstekortstoornis met hyperactiviteit'.

Hoewel de diagnose 'ADD' niet meer wordt gegeven, wordt deze term nog vaak in de volksmond gebruikt. Het meest typerende verschil tussen iemand met ADHD en ADD is het hyperactieve gedrag. Als je ADD hebt, dan kom je vaak rustig en dromerig over, in tegenstelling tot iemand met ADHD. Maar je hoofd zit echter wel vol met gedachten en ook jij hebt last van concentratieproblemen.

 

Het bekendste beeld van iemand met ADHD is dat van een druk, impulsief en onhandelbaar jongetje , een 'stuiterbal' die niet te handhaven is. Vroeger dacht men dat kinderen er vanzelf overheen groeiden in de puberteit. Inmiddels is uit onderzoek gebleken dat dit niet zo is: zo'n 30 tot 60% van de kinderen houdt op volwassen leeftijd klachten.

 

Sinds een aantal jaren is bekend dat ADHD niet alleen bij kinderen maar ook bij volwassen voorkomt. Helaas wordt de diagnose ADHD bij volwassenen soms pas laat gesteld. Vaak heeft dit te maken met een gebrek aan kennis over de uitingsvormen. ADHD wordt niet alleen gekenmerkt door hyperactiviteit en impulsiviteit, maar vooral door problemen met het richten en volhouden van de aandacht.

ADHD kan een enorme belemmering zijn in het dagelijks leven. Het is daarom belangrijk te weten hoe je moet omgaan met de problemen die ermee samengaan. ADHD is een stoornis waar je veel last van kunt hebben, maar wanneer je rekening houdt met de gevolgen van ADHD is er goed mee te leven.

 

 

Typerend beeld van de kwaal

 

Het is moeilijk om je voor te stellen hoe het is om ADHD te hebben als je het zelf niet hebt. Uitspraken van mensen met ADHD maken het gemakkelijker om het te begrijpen. We noemen er hier enkele:

• 'Het is alsof je door de regen rijdt zonder ruitenwisser' alles komt op je af'
• 'Mijn hoofd is als een motor, terugschakelen lukt echter niet, de motor blijft op volle toeren doorlopen'
• 'Het lijkt vaak alsof mijn gedachten supersnelle rondjes draaien in mijn hoofd en niet meer kunnen stoppen'

Voor mensen met ADHD is het remmen van gedrag en het filteren van informatie moeilijk. Zo moeilijk dat ze hun hele leven, elke dag, aanlopen tegen problemen op school, werk, in relaties en vaak op vele andere gebieden. De hoofdkenmerken van ADHD zijn aandachtsproblemen, hyperactiviteit en impulsiviteit.

 

Dit zijn lastige kenmerken, omdat we allemaal wel eens vergeetachtig, opgefokt of impulsief zijn. Je rijdt bijvoorbeeld na een drukke dag weg bij de benzinepomp met de tankdop nog bovenop de auto. Ook zijn er van die dagen dat je hoofd vol zit met alle klusjes die nog gedaan moeten worden.

Het werkt loopt uit, de kinderen moeten om 18.00 uur bij voetbal zijn en vanavond ga je ook nog tennissen met een vriend, Je moeder heeft hulp nodig bij het tuinieren en de kat van de buren wacht op eten. Je vliegt door de kamer met in je ene hand de sleutel van het huis van de buren en in de andere hand je tennisracket. Ondertussen brandt het eten aan. Je staat op het punt te gaan schreeuwen. Dan besef je plots waar je mee bezig bent, eet samen met de kinderen een boterham, voert de kat en belt moeder om de afspraak te verplaatsen naar morgen.

 

Bij mensen met ADHD verloopt dit anders. Voor hen is het moeilijk om even stil te staan en de juiste stappen te nemen om weer orde in de chaos te scheppen. Hierdoor voelen ze zich constant opgejaagd en komen ze altijd tijd te kort. Het hebben van ADHD kan erg vervelend, zowel voor de persoon zelf als voor de omgeving. Veel dingen lukken niet terwijl er toch ontzettend hard aan gewerkt is.

 

 

KENMERKEN

 

Zoals eerder gezegd zijn de drie hoofdkenmerken van ADHD: aandachtsproblemen, hyperactiviteit en impulsiviteit. We proberen een algemeen beeld te schetsen. Het is daarbij belangrijk te bedenken dat geen twee mensen hetzelfde zijn. De manier waarop de kenmerken zich uiten kan bij iedereen met ADHD anders zijn. En daarom zijn er verschillende typen ADHD.

 

1) Aandachtsproblemen

 

Wanneer men de term aandachtstekortstoornis heel letterlijk neemt, zou men kunnen denken dat iemand met ADHD niet voldoende aandacht kan opbrengen. Dit klopt maar gedeeltelijk. Beter is het aandachtsprobleem te zien als moeite met het richten en volhouden van de aandacht, wat tot concentratieproblemen leidt. Mensen met ADHD slagen er vaak niet in voldoende aandacht te geven aan details, of ze maken achteloos fouten in hun werk of andere activiteiten.

 

Wanneer een taak hun interesse heeft, spannend is (zoals bij een deadline of iets gevaarlijks) of nieuwe, lukt het hun meestal wel om hier hun aandacht op te richten. Dit kan echter ook doorslaan, waardoor iemand zo overgeconcentreerd raakt dat hij niet meer kan stoppen.

Dit wordt hyperfocus genoemd. Een voordeel hiervan kan zijn dat je uitblinkt in dingen die je interesse hebben, omdat je als je ergens voor gaat, er ook helemaal voor gaat en niet stopt voordat het af is.

 

Mensen met ADHD raken gemakkelijk afgeleid. Dit gebeurt zowel door prikkels in de omgeving, bijvoorbeeld een geluid (telefoon, muziek), als door hun eigen gedachten. Hierdoor is het erg moeilijk om taken af te maken en blijven er veel klussen liggen. Een ander gevolg is dat informatie moeilijk doordringt waardoor mensen met ADHD vaak niet lijken te luisteren. Dit kan problemen geven op sociaal gebied.

Ook stellen mensen met ADHD taken eindeloos uit en komen dingen niet af. Ze zijn niet goed in het maken van een planning, of ze maken er wel een, maar houden zich er niet aan. Dagelijkse routineklussen zoals het bijhouden van de administratie gaan dan niet goed. Het kan erg moeilijk zijn je leven georganiseerd en gepland te krijgen.

 

Vaak horen we van mensen met ADHD dat z geen enkele greep hebben op de tijd en alle taken die ze nog moeten doen. Het overzicht over het geheel ontbreekt. Veel mensen met ADHD zijn chaotisch en vergeetachtig. Ze raken spullen kwijt of vergeten afspraken.

Mensen met ADHD lijken een andere manier van denken te hebben. Hun gedachten gaan vaak razendsnel en van de hak op de tak waardoor een ander het niet altijd kan volgen. Hierdoor zijn ze echter ook heel creatief en vindingrijk. Ze komen op oplossingenwaar anderen nooit aan gedacht zouden hebben.

 

 

2) Hyperactiviteit

 

Hyperactiviteit betekent overactief of onrustig zijn. De 'rem' op het gedrag en de gedachten lijkt stuk te zijn. Dit uit zich bijvoorbeeld in lichamelijke onrust zoals moeite met stilzitten en dingen in een hoog tempo doen. Dat kan voor anderen duidelijk te zien zijn: wanneer iemand voortdurend opstaat, onrustig met zijn benen beweegt, of aan één stuk door praat. Bij volwassenen uit het zich echter vaak subtieler. Veel volwassenen met ADHD ontwikkelen strategieën om hun onrust kwijt te raken, of ze houden zich in. Dit heeft soms lichamelijke spanningsklachten tot gevolg.

 

Ook kan hyperactiviteit leiden tot innerlijke rusteloosheid. Iemand is dan geen drukke prater of doener, maar merkt vooral dat zijn hoofd nooit stil lijkt te staan. Hij voelt zich constant opgejaagd: er is altijd wel wat te doen en tijd is kostbaar. Gedachten vliegen heen en weer en zijn moeilijk te stoppen. Hierdoor wordt inslapen moeilijk, want ook 's avonds zit het hoofd vol gedachten.

 

Zich ontspannen gaat bij mensen met ADHD vaak op een andere manier dan bij andere mensen. Ontspanning wordt bijvoorbeeld gevonden in lichamelijke activiteiten zoals fanatiek sporten of het het opzoeken van drukte, bijvoorbeeld een popconcert. Vaak is op een rustige manier ontspannen (het lezen van een boek of yoga) niets voor mensen met ADHD en worden ze hier juist onrustiger van. Hyperactiviteit kan zowel na- als voordelen hebben. Een nadeel is uitgeput raken, een voordeel is meer gedaan krijgen in minder tijd en activiteiten extra lang volhouden.

 

 

3) Impulsiviteit

 

Impulsiviteit betekent eerst doen en dan pas nadenken. Iemand die impulsief is, voert de ideeën die hij heeft meteen uit. Je wilt eigenlijk nog naar de stad, dus dat klusje moet maar even wachten. Je ziet een mooie auto te koop staan en binnen een kwartier rijd je erin naar huis.

Impulsiviteit kan zich ook uiten in de manier waarop je praat: je geeft al antwoord voordat de vraag gesteld is. Er wordt dan wel gezegd dat je een 'flapuit' bent. Je bent direct en eerlijk en zegt wat je ergens van vindt, pas later bedenk je dat het wat tactischer had gemoeten. 

 

Ook ongeduld valt hieronder. Je hebt dan moeite met wachten. Dit kan zich uiten in frustratie wanneer je moet wachten, bijvoorbeeld in de rij voor een kassa of als je trein vijf minuten vertraging heeft. Ook vind je dat andere mensen alles zo langzaam doen. Het kan ertoe leiden dat je anderen stoort en jezelf opdringt. Veel mensen met ADHD zeggen anderen te onderbreken omdat ze anders vergeten wat ze wilden zeggen.

 

Impulsief gedrag kan zowel negatieve als positieve gevolgen hebben. Het kan bijvoorbeeld tot grote schulden leiden als je nieuwe dingen blijft kopen terwijl je krap bij kas zit. Het kan leiden tot conflicten met bijvoorbeeld je partner of ouders. Het kan ook zijn dat je vaak van partner en/of baan wisselt omdat je snel verveelt raakt. Tenslotte verhoogt impulsiviteit het risico op verslaving.

 

Impulsiviteit kan ook in je voordeel werken. Je kunt gewaardeerd worden om je eerlijkheid, enthousiasme, humor, flexibiliteit en spontaniteit. Het leven kan een stuk spannender zijn doordat je in allerlei onverwachte situaties verzeild raakt. De partner van iemand met ADHD zei eens: 'Onze relatie is nooit saai, elke week verrast hij me weer met spontane uitjes'.

 

 

Overige problemen

 

Mensen met ADHD hebben vaak allerlei bijkomende problemen zoals slaapproblemen, verhoogde prikkelbaarheid, stemmingswisselingen en dyslexie.

 

- Slaapproblemen: Veel mensen met ADHD hebben slaapproblemen, vaak al vanaf de kindertijd. Het gaat zowel om inslaap- als doorslaap-problemen. Inslaap problemen worden vaak veroorzaakt door: 

• Onrustige gedachten in het hoofd
• Lichamelijk niet kunnen ontspannen
• Op onregelmatige tijden naar bed gaan
• De dag niet rustig afsluiten

Daarnaast blijkt melatonine ook een belangrijke rol te kunnen spelen. Melatonine is een hormoon dat het lichaam aanmaakt om de biologische klok te regelen. Het innemen van melatonine kan helpen om het verstoorde slaappatroon te doorbreken.

• Prikkelbaarheid en stemmingswisselingen: Mensen met ADHD kunnen geïrriteerd reageren omdat ze alle prikkels uit de omgeving opmerken. Ze raken gemakkelijk afgeleid, waardoor ze steeds uit hun concentratie worden gehaald en prikkelbaar worden. Verhoogde prikkelbaarheid gaat vaak samen met stemmingswisselingen. Dit zijn kortdurende wisselingen in de stemming die meerdere keren per dag voorkomen. De stemming wisselt snel en vaak zonder duidelijke aanleiding. Mensen hebben hier vaak al hun hele leven last van. Bij sommige mensen loopt de irritatie zo hoog op dat ze woede-uitbarstingen krijgen en soms zelfs agressief worden.

• Dyslexie: Dyslexie is een leerstoornis waarbij problemen optreden bij het lezen en schrijven zonder dat gebrekkig onderwijs, slechte ogen of een matige intelligentie dit kunnen verklaren. Mensen met dyslexie hebben wel leren lezen, maar blijven altijd moeite houden met lezen. Het lezen gaat niet vloeiend, het is geen automatisme en het kost veel concentratie. Men denkt dat zo'n 20% van de ADHD'ers ook dyslexie heeft.

Soms zijn ADHD en dyslexie moeilijk uit elkaar te houden, maar het zijn twee aparte stoornissen die vaak samen voorkomen. 

 

Voor de diagnose ADHD moeten voldoende symptomen aanwezig zijn, er moet sprake zijn van een levenslang patroon en de symptomen moeten een ernstige belemmering vormen in iemands dagelijks leven. De diagnose is niet eenvoudig te stellen. Het beeld verschilt van persoon tot persoon.

 

 

 

* Heeft u vragen over 'leven met ADHD'? Neem vrijblijvend contact op met onze praktijk.